DEHB nedir?
DEHB, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu anlamına gelir ve hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. Dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi semptomlarla karakterizedir. Bunlar, bireylerin davranışlarını düzenlemelerini, dikkatlerini odaklamalarını ve görevleri yerine getirmelerini zorlaştırır.
DEHB olan kişiler, sürekli dikkat gerektiren görevlerde zorlandıkları için genellikle öğrenme güçlüğü çekerler. Bunlar arasında okuma, yazma veya ev ödevlerini tamamlama sayılabilir. Ayrıca organizasyon, zaman yönetimi ve dürtü kontrolü ile ilgili zorluklar yaşarlar.
Ayrıca DEHB, yürütme işlevinde, uzun süre hareketsiz oturmada, talimatları dinlemede ve sıralarını beklemede zorluklara neden olur. DEHB olan kişiler dürtüsellik ve kıpırdanma ile mücadele eder ve çalışma belleği ile ilgili sorunlar yaşarlar.
DEB/DEHB’ye Ne Sebep Olur?
ADD (Dikkat Eksikliği Bozukluğu) veya DEHB’nin tek bir nedeni yoktur. Ancak araştırmalar genetik, nörolojik ve çevresel faktörlerin hepsinin bir rol oynadığını göstermektedir. Bu bozukluk tipik olarak ilaç tedavisi, davranış terapisi ve yaşam tarzı değişikliklerinin bir kombinasyonu ile tedavi edilir.
DEHB Disleksi ile Bağlantılı mı?
DEHB ve disleksi iki ayrı durumdur, ancak bazı bireylerde birlikte görülürler. Disleksisi olan bireylerin yaklaşık %30-50’sinde dikkatsizlik, dürtüsellik ve hiperaktivite gibi DEHB belirtileri de görülmektedir.
Hem DEHB’li hem de disleksik kişiler bilgiyi öğrenmekte ve işlemekte zorlanırlar. Bu nedenle, bireylerin uygun bir değerlendirme almaları ve gerekirse uygun tedaviyi görmeleri önemlidir.
DEHB Otizm ile Bağlantılı mı?
Hem DEHB hem de otizm, bir kişinin konsantre olma, dikkatini verme ve davranışlarını düzenleme yeteneğini etkileyen nörogelişimsel bozukluklardır. Bununla birlikte, farklı tanı kriterleri vardır ve bireylerde farklı şekilde ortaya çıkarlar.
DEHB ile Nasıl Başa Çıkılır?
DEHB ile başa çıkmak zordur, ancak doğru destek ve stratejilerle DEHB’li bireyler semptomlarını yönetebilirler. İşte DEHB’yi yönetmenize yardımcı olacak bazı yollar:
- İlaç tedavisi: DEHB tedavisi için genellikle Ritalin veya Adderall gibi uyarıcı ilaçlar reçete edilir. Bu ilaçlar dikkat, odaklanma ve dürtü kontrolünü artırmaya yardımcı olur.
- Davranışsal terapi: Bilişsel Davranışçı Terapi gibi davranışçı terapiler DEHB’li bireylerin daha iyi alışkanlıklar geliştirmesine yardımcı olur.
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Düzenli egzersiz yapmak ve dengeli beslenmek gibi sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapmak DEHB semptomlarını yönetmeye yardımcı olur.
- Organizasyon ve planlama: Bir planlayıcı kullanmak veya düzenli kontroller planlamak gibi etkili organizasyon ve planlama stratejileri geliştirmek, DEHB’li bireylerin yollarında kalmalarına ve zamanlarını yönetmelerine yardımcı olur.
- Zaman yönetimi: Görevleri önceliklendirmek ve daha küçük, yönetilebilir adımlara bölmek, DEHB’li bireylerin bunalmış hissetmekten kaçınmalarına ve hedeflerine odaklanmalarına yardımcı olur.
- Farkındalık ve rahatlama teknikleri: Farkındalık, meditasyon veya diğer rahatlama tekniklerini uygulamak DEHB’li bireylerin stresi yönetmesine, odaklanmayı artırmasına ve dürtüselliği azaltmasına yardımcı olur.
- Destek ağı: Arkadaşlar, aile veya bir destek grubu gibi bir destek ağına sahip olmak, DEHB’li bireylere bir topluluk duygusu sağlar ve kendilerini daha az izole hissetmelerine yardımcı olur.
DEHB Olan Kişiler İçin En İyi Okuma Yardımı Nedir?
DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) olan kişiler çeşitli okuma yardımı stratejilerinden yararlanırlar, işte en etkili olanlardan bazıları:
- Görsel yardımcılar: Fosforlu kalemler, renk kodlaması veya grafik düzenleyiciler gibi görsel yardımcılar kullanmak metni parçalara ayırmaya yardımcı olur ve bilgilerin anlaşılmasını ve akılda tutulmasını kolaylaştırır.
- Aktif okuma: Altını çizme, not alma veya özetleme gibi aktif okuma tekniklerini kullanmak, okuyucunun odaklanmasına ve dikkatini materyal üzerinde tutmasına yardımcı olur.
- Molalar: Her 20-30 dakikada bir esnemek, hareket etmek veya gözleri yeniden odaklamak için kısa molalar vermek yorgunluğu önlemeye ve konsantrasyonu artırmaya yardımcı olur.
- Çoklu duyusal yaklaşım: Sesli kitap dinlemek veya fiziksel manipülatifler kullanmak gibi çok duyulu öğrenme tekniklerini dahil etmek, bilginin anlaşılmasını ve akılda tutulmasını güçlendirmeye yardımcı olur.
- Okuma öncesi aktiviteler: Başlıklara, alt başlıklara ve resimlere bakmak gibi okumadan önce materyalin önizlemesini yapmak, okuma için bir bağlam oluşturmaya yardımcı olur ve takip etmeyi ve anlamayı kolaylaştırır.
- Kolaylıklar: Sınavlarda ekstra süre veya metinden sese yazılımı gibi yardımcı teknolojilerin kullanılması gibi kolaylıklar, DEHB’li bireyler için oyun alanını eşitlemeye yardımcı olur.
Metinden Sese Teknolojisi DEHB’li Kişiler İçin Ne Kadar Yararlıdır?
Metinden sese teknolojisi DEHB olan bireyler için değerli bir araçtır. Microsoft Word dokümanlarını, PDF dosyalarını, makaleleri, e-postaları, e-kitapları ve daha fazlasını okumak mümkündür.
DEHB olan kişilerin metinden sese teknolojisinden faydalanma yollarından bazıları şunlardır:
- Daha iyi odaklanma: Okunan metni yüksek sesle dinlemek, özellikle okuduğunu anlamada sorun yaşayan DEHB’li kişiler için odaklanmayı artırmaya ve dikkat dağınıklığını önlemeye yardımcı olur.
- Daha fazla anlama: Metni duymak, özellikle akıcı okuma ve kod çözme becerileri ile mücadele eden DEHB’li kişiler için anlamayı geliştirmeye yardımcı olur. İnsanlar ilk kez okurken TTS kullanmak anlamayı artırır.
- Azaltılmış göz yorgunluğu: Uzun süreler boyunca okumak herkes için yorucudur, ancak odaklanmayı sürdürmekte zorluk çeken DEHB’li kişiler için özellikle zordur. Metinden sese teknolojisi, kapsamlı okuma ihtiyacını ortadan kaldırarak göz yorgunluğunu ve gerginliğini azaltır.
- Daha iyi organizasyon: Birçok metinden sese programı, kullanıcıların sesin hızını ve ses seviyesini ayarlamasına olanak tanıyarak okuma hızını kontrol etmeyi ve materyale ayak uydurmayı kolaylaştırır.
- Erişilebilirlik: Metinden sese teknolojisi, okuma güçlükleri veya görme bozuklukları ile mücadele eden DEHB’li bireyler için yazılı materyallere erişilebilirlik düzeyi sağlar.
- Daha verimli öğrenme: Metinden sese teknolojisi, görsel ve zihinsel kaynakları serbest bırakarak DEHB’li kişilerin bilgiyi daha verimli ve etkili bir şekilde özümsemesini sağlar.
Metinden sese yazılım uygulamaları, dikkat eksikliği bozukluğu olan gençler ve yetişkin DEHB için yararlıdır.
